- Тæрхоны лæгтæ
-
Тæрхоны лæгтæ – æхсæны тæрхоны уæнгтæ. Иуæй-иу хатт æй этнографион литературæйы фæхонынц адæмон тæрхондон дæр. Тæрхоны лæгтæ æвзæрст цыдысты хъæубæсты зæронд лæгтæй; фыдæлтæй баззайгæ æгъдæуттæ хуыздæр чи зыдта æмæ кадджындæр чи уыдис, уыдон æхсæнæй, хъæубæсты цардимæ баст чи уыд, ахæм ахсджиаг æмæ бæлвырд фарстатæ лыг кæныны тыххæй (туджджынты бафидауын кæнын, зæххы сæрыл быцæутæ лыг кæнын, исты фыдракæнды тыххæй-иу гуырысхо кæуыл кодтой, уыдон аххос рабæрæг кæнын æмæ æндæр ахæм хъуыддæгты тыххæй). Æгъдау куыд амыдта, афтæ æвзæрстой æртæ тæрхоны лæджы, фæлæ этнографион литературæ куыд дзуры, афтæмæй-иу уæлдæй вазыгджын фарстатæ алыг кæныны тыххæй æвзæрстой фылдæр тæрхоны лæгтæ (æнæмæнг æнæкъай нымæц). Хуымæтæг барады нормæтæм гæсгæ тæрхоны лæгтæ дыууæйы æвзæрстой æфхæрд кæнæ-иу зиан чи баййæфта, уыцы бинонтæ (мыггаг). Фæлæ-иу арæх афтæ дæр рауадис, æмæ-иу тæрхондон æрæмбырд кæныны уынаффæ æмæ тæрхоны лæгты равзарыны хъуыддаг хъæубæстæ йæхимæ райста, уымæн æмæ-иу дыууæ мыггаджы ‘хсæн цы дзырддаг вазыгджын фарста фæзындаид, уый тагъддæр алыг кæнын йæ пайдайæн уыдис. Ирыстоны уæлдай хъуыстгонддæр уыдысты Дагомы æмæ Уæзæджы тæрхоны лæгтæ, æххуысагур сæм цыдысты, куыд тæрхоны уæлдæр къæпхæнмæ, Ирыстоны æппæт æхсæнæдтæй дæр (кæс Мадизæн). Тæрхоны лæгты суды хицæн миниуæг уыдис, тæрхоны хъуыддæгтæ-иу æнæмæнг уæлмæрдты кæнæ кувæндæтты-дзуæртты раз кæй æвзæрстой æмæ-иу сæ тæрхон уым кæй фехъусын кодтой, уый. Тæрхоны хъуыддæгтæ лыг кæнынæн ахæм бынæттæ кæй æвзæрстой, уый баст уыдис, ирон адæм сæ мард фыдæлты раз æмæ дзуæртты цур мæнг зæгъынæй кæй тарстысты, уымæн æмæ уыдонæн уæлдай кад æмæ цыт кæнын уыдис ирон зондахасты сæйраг миниуджытæй иу.
Словарь по этнографии и мифологии осетин. 2014.